J.A Schasz
J.A. Schasz M.D. is een pseudoniem. Onder de naam van J.A. Schasz verschenen diverse satirische werken. Het gaat hier om een pseudoniem dat mogelijk is afgeleid van het Duitse 'schas' of 'schasz'. Dit betekent 'scheet' en wordt gebruikt om iets minderwaardigs mee aan te duiden. Volgens literatuurwetenschappers gaat het in werkelijkheid om de schrijver Gerrit Paape (1752-1803). Mogelijk heeft hij het pseudoniem na 1780 overgenomen van Pieter 't Hoen (1744-1828). Paape maakte deel uit van de patriottenbeweging, die in 1787 in opstand kwam tegen stadhouder Willem V en zijn regenten.
Samenvatting
Wanneer de verteller (een ik-figuur) zijn vrouw, diensmeisje, paard en hond laat verdrinken omdat hij geen besluit kan nemen wie te redden, wordt hij door woedende dorpsgenoten achternagezeten en moet hij vluchten. Omdat het gerucht zijn misdaad heeft opgeblazen, vlucht hij steeds verder, tot in apenland.
Nadat hij bij aankomst zijn dienstmeisje als aap is tegenkomen en door een apenleider nr. 17 wordt genoemd, wordt hij door een andere aap onderricht over het apenland, suggererend dat de 'ik' vroeger ook een aap is geweest.
Een tijd later komt een vergadering bijeen handelend over het grote project van menswording. Bij de apen leeft namelijk de wens om mens te worden. Er ontstaan aangaande de realisatie van die wens twee partijen; de ‘humanitaire’ groep onder leiding van aap nr. 1, die het innerlijk van de apen wil verbeteren en de ‘cabale’ groep onder leiding van nr. 5, die alle apen mens wil maken door ze de staart af te hakken.
Sommige apinnen vatten het woord staart op als 'mannelijk geslachtsorgaan'. Ze zouden in plaats van deze af te hakken, liever zien dat er een tweede lid aangezet zou worden. Nr. 1 raadt hen zogenaamd aan een rekest in te dienen teneinde nog een 'zinnebeeldige' staart aan te plakken. Nr. 5 zegt via een handlanger tegen de apinnencommissie beter eerst hun eigenlijke staart af te kappen, anders kunnen ze nooit een mens worden. Op aanraden van nr. 5 controleren de apinnen of nr. 17, d ik-figuur, een staart heeft of niet. Hierop adviseert de handlanger de apinnen bij hun rekest om afkapping van de eigenlijke staart te vragen.
De manipulerende aap nr. 5 zorgt voor een geschreven rekest en brengt deze tijdens de voortzetting van de vergadering aan nr. 1, die de inhoud hiervan nog niet kent, ter tafel. Nr. 1 schorst de vergadering als hij merkt dat wat erin staat haaks tegenover zijn mening staat. Er ontstaat ondanks waarschuwingen van nr. 1 over de gevolgen en ruzies tussen echtgenoten een steeds grotere aanhang vóór afkapping van de staart. De ik-figuur verwondert zich over dit enthousiasme.
Bij de voortzetting van de vergadering stelt aap nr. 1, nu hij dreigt te verliezen, om als proef om de desastreuze gevolgen aan te tonen door bij hemzelf de staart te couperen. In de eerste instantie wordt dit voorstel aangenomen maar later wordt onder invloed van de Vijfianen besloten voor een algemene afhakking. Onder grote vreugde van de apenbevolking wordt de dag en de wijze (de apen hakken in cirkels gezeten de staart van degene voor hen af) van de afhakking besloten. Kermislui uit de mensenwereld horen dit en trekken, bang voor hun winsten (het gebruik van apen bij hun voorstellingen), naar apenland om dit te voorkomen.
Als de afkapping wordt uitgevoerd,bloeden bijna alle apen dood. De Vijfianen druipen af, nr. 1 probeert te redden wat er nog te redden valt. Als de kermislui aankomen, prijzen ze nr. 1 maar voeren ze de Vijfianen weg. Als de ik-figuur dit met tranende ogen aanziet ontwaakt hij opeens, thuis, samen met zijn vrouw, dienstmeisje, hond en paard. Deze zeggen hem dat hij hoge koorts heeft gehad en heeft gedroomd. Van schrik vervalt de ik-figuur opnieuw in razernij.
Nadat hij bij aankomst zijn dienstmeisje als aap is tegenkomen en door een apenleider nr. 17 wordt genoemd, wordt hij door een andere aap onderricht over het apenland, suggererend dat de 'ik' vroeger ook een aap is geweest.
Een tijd later komt een vergadering bijeen handelend over het grote project van menswording. Bij de apen leeft namelijk de wens om mens te worden. Er ontstaan aangaande de realisatie van die wens twee partijen; de ‘humanitaire’ groep onder leiding van aap nr. 1, die het innerlijk van de apen wil verbeteren en de ‘cabale’ groep onder leiding van nr. 5, die alle apen mens wil maken door ze de staart af te hakken.
Sommige apinnen vatten het woord staart op als 'mannelijk geslachtsorgaan'. Ze zouden in plaats van deze af te hakken, liever zien dat er een tweede lid aangezet zou worden. Nr. 1 raadt hen zogenaamd aan een rekest in te dienen teneinde nog een 'zinnebeeldige' staart aan te plakken. Nr. 5 zegt via een handlanger tegen de apinnencommissie beter eerst hun eigenlijke staart af te kappen, anders kunnen ze nooit een mens worden. Op aanraden van nr. 5 controleren de apinnen of nr. 17, d ik-figuur, een staart heeft of niet. Hierop adviseert de handlanger de apinnen bij hun rekest om afkapping van de eigenlijke staart te vragen.
De manipulerende aap nr. 5 zorgt voor een geschreven rekest en brengt deze tijdens de voortzetting van de vergadering aan nr. 1, die de inhoud hiervan nog niet kent, ter tafel. Nr. 1 schorst de vergadering als hij merkt dat wat erin staat haaks tegenover zijn mening staat. Er ontstaat ondanks waarschuwingen van nr. 1 over de gevolgen en ruzies tussen echtgenoten een steeds grotere aanhang vóór afkapping van de staart. De ik-figuur verwondert zich over dit enthousiasme.
Bij de voortzetting van de vergadering stelt aap nr. 1, nu hij dreigt te verliezen, om als proef om de desastreuze gevolgen aan te tonen door bij hemzelf de staart te couperen. In de eerste instantie wordt dit voorstel aangenomen maar later wordt onder invloed van de Vijfianen besloten voor een algemene afhakking. Onder grote vreugde van de apenbevolking wordt de dag en de wijze (de apen hakken in cirkels gezeten de staart van degene voor hen af) van de afhakking besloten. Kermislui uit de mensenwereld horen dit en trekken, bang voor hun winsten (het gebruik van apen bij hun voorstellingen), naar apenland om dit te voorkomen.
Als de afkapping wordt uitgevoerd,bloeden bijna alle apen dood. De Vijfianen druipen af, nr. 1 probeert te redden wat er nog te redden valt. Als de kermislui aankomen, prijzen ze nr. 1 maar voeren ze de Vijfianen weg. Als de ik-figuur dit met tranende ogen aanziet ontwaakt hij opeens, thuis, samen met zijn vrouw, dienstmeisje, hond en paard. Deze zeggen hem dat hij hoge koorts heeft gehad en heeft gedroomd. Van schrik vervalt de ik-figuur opnieuw in razernij.
