Geachte heer M
Herman Koch
Mijn mening over het boek:
Ik vond het een pakkend verhaal en heb het boek dan ook in een paar dagen uitgelezen. Ondanks de vele verschillende verhaallijnen en uitwijdingen bleef de spanning er tot aan het einde van het boek goed inzetten. Ik heb Geachte heer M. met veel plezier gelezen.
Recensies
Parool
Door: Dries Muus
Herman Kochs nieuwe roman
'Geachte heer M.' is spannend, maar ook regelmatig goed voor een schaterlach.
In de roman 'Pictures from an Institution' laat de Amerikaan Randall
Jarrell zijn hoofdpersoon stilstaan bij het afschuwelijke werk van een
avant-gardistische beeldhouwster: 'It's ugly, but is it art?' Je krijgt het
idee dat sommige professionele lezers ook zo naar boeken kijken. Het is saai,
maar is het literatuur? Omdat ze spannend zijn, worden de romans van Herman
Koch vaak weggezet in categorieën als lectuur, misdaad, thrillers. Op zichzelf
zou het weinig uit moeten maken hoe een boek wordt bestempeld, als er niet zo'n
nadrukkelijk waardeoordeel uit sprak. Neerbuigende complimenten: vermakelijk
vakwerk. Het is een goed boek, maar het is geen literatuur.
'Geachte heer M.' is pakkend vanaf
de eerste alinea. M. is een oude schrijver. Ooit succesvol, een paar bestsellers, inmiddels
dreigt de vergetelheid. Niet dat hij zich daar heel druk om maakt. Hij heeft
een prachtige jonge vrouw en een dochtertje, hij heeft de restanten van de
roem, hij schrijft acceptabele boeken over de oorlog. Voor zijn grootste succes,
'Afrekening', verplaatste hij zich in een waargebeurde verdwijningszaak, met in
de hoofdrollen twee scholieren en een leraar van het vreselijkste soort - de
vlotte jonge man, die niet alleen een leraar is, maar ook een vriend.
Eufemistische toon
Kochs roman begint met een brief aan M. Een brief van M.'s onderbuurman. Of
nou ja, brief - in elk geval richt de buurman zich tot M. De dreiging zit 'm
voor een groot deel in de eufemistische toon. Dat hij 'bepaalde plannen' heeft
met M. Dat hij denkt aan M.'s douchende vrouw: 'Het water stroomt langs haar
hals omlaag. U kunt gerust zijn, ik zal niet nader in detail treden over waar
ik vervolgens aan denk.' Een hele geruststelling.
In de eerste hoofdstukken lijkt de buurman zo uit een roman van Patricia
Highsmith weggelopen - nog zo'n auteur die weggezet wordt in 'lichtere' genres,
terwijl je je best moet doen om literaire collega's te vinden die betere boeken
schrijven. Plagerig, cliffhanger na cliffhanger, onthult Koch dat de buurman
geen willekeurige bijna-psychopaat is. Hij weet veel van de verdwijningszaak,
die heeft zijn leven overhoop gegooid, en het is tijd om zijn kennis te delen.
Langzaam komen we te weten wat er nou precies gebeurd is tijdens de
verdwijning, en de maanden daarvoor. We volgen de betrokkenen, in een Jonathan
Franzenachtige structuur: vijf korte, overlappende romans, met verschillende
vertellers.
Boekenbal
Misschien nog wel het sterkst, in ieder geval het scherpst, zijn de
hoofdstukken rondom M.'s vrouw, een erg bevredigende afrekening met literaire
kringen, met de beschrijving van het Boekenbal als hoogtepunt: 'Voordat de
eigenlijke voorstelling begon, kwamen er eerst nog een paar toespraken. Daar
zat niemand op te wachten. De toespraken werden gehouden door grijze mannen in
pakken die van tevoren aankondigden het 'niet te lang' te zullen maken' Dit is
typisch Herman Koch. De
vileine, rake beschrijving, afgemaakt met een perfect gekozen citaat.
Hij maakt de types die hij
beschrijft belachelijk, en tegelijkertijd geeft hij hen de ruimte om zichzelf
belachelijk te maken. 'Geachte heer M.' is niet alleen spannend, maar ook
regelmatig goed voor een schaterlach. Het zal dus wel geen literatuur zijn.
NRC
Door: Roderick Nieuwenhuis
Nieuwe roman Herman Koch een
‘herkenbare’, ‘pretentieloze antithriller’
Zomerhuis met Zwembad ontketende in 2011 een tweestrijd met Kluun, Het
diner groeide in 2013 uit tot een wereldwijde bestseller. Voldoet Kochs nieuwe
roman Geachte heer M. aan de hoge verwachtingen?
‘Smart, shocking and unputdownable’. Die woorden heeft de populaire
Amerikaanse thrillerschrijver en criticus Gillian Flynn over voor de Engelse
vertaling van Het diner, Herman Kochs oorspronkelijk in 2009 verschenen
satirische roman over een alles beslissend diner in het Amsterdamse
Watergraafsmeer. Mireille Berman, medewerker van het Nederlands Letterenfonds,
kreeg de woorden afgelopen vrijdag nog onder ogen in New York:
“The Dinner ligt prominent op alle Amerikaanse vliegvelden. Ook op
JFK-airport. Dat het een van oorsprong Nederlands boek betreft wordt overigens
nergens vermeld.”
De huidige internationale verkoopcijfers van Het diner zijn indrukwekkend.
Kochs uitgever Ambo/Anthos telt 690.000 verkochte exemplaren in Nederland,
190.000 in Amerika en Canada, 170.000 exemplaren in Duitsland. Tot op heden
zijn de rechten van het boek verkocht aan 37 landen, van Amerika tot Ethiopië.
Daarmee is Het diner een van de meest vertaalde Nederlandse boeken.
Cruciaal voor het Amerikaanse succes is een gebeurtenis op 22 februari
2013. Op die dag meldt The New York Times dat The Dinner vlak na verschijning
binnenkomt op de negende plaats in zijn hardcover fiction-lijst, de beroemdste
bestsellerlijst ter wereld. Het gevolg van een ‘zorgvuldige lancering’, zegt
Koch later in een interview met NRC Boekenredacteur Arjen Fortuin:
„Ik ben de afgelopen herfst vijf dagen in de VS geweest om interviews te
geven en met boekhandelaren te praten. [..] Ik krijg steeds wild enthousiaste
sms’jes van mijn uitgever in New York. Ze keken al dagen naar die lijst uit en
hoopten op een plek bij de eerste 35.”
Een week later staat The Dinner zevende in de bestsellerlijst. De hoogste
positionering die het boek zou halen.
GEEN ‘HET DINER 2’
Vandaag verschijnt Geachte heer M., Kochs nieuwe roman over een mysterieuze
verdwijning van een stalkende, jonge geschiedenisleraar, de arrogante schrijver
M. en diens onderbuurman, de man die alle verhalen verbindt. Het boek, waarvan
de vertaalrechten nog voor verschijning zijn gekocht door de Duitse uitgever
Kiepenheuer & Witsch, is volgens recensent Thomas de Veen ‘onmogelijk los
te lezen van het internationale succes van Het diner of van de persoon Koch,
wereldwijd de meest succesvolle Nederlandse schrijver van het moment.’
Die context dringt zich bij het lezen van Geachte heer M. op. De Veen:
“Niet alleen door de literaire
satire – Koch is satirisch goed op dreef, maar schreef ook wel eens bijtender
sneren naar de opgeklopte nep in onze maatschappij. Belangrijker is het literaire
zelfonderzoek dat hij lijkt uit te voeren. De wereld omarmde hem én keurde hem
af om zijn thrillerachtige, maar on-literaire suspense. Prees en laakte hem om
zijn morele provocaties. Maar wat betekenen die uiteindelijk? Veranderen ze
mensenlevens?”
De verhaalingrediënten in Geachte heer M., door De Veen beloond met 4 van
de 5 ballen, voelen ‘thrillerachtig en bekend’ aan.
“Dat begint al met die onderbuurman. Hij schrijft een brief aan zijn
literatuurbuur, op ingehouden toon, maar des te gevaarlijker: ‘Ja, ik heb
bepaalde plannen met u, meneer M. U denkt misschien dat u alleen bent, maar
vanaf vandaag ben ik er ook.’ Dat doet denken aan die dreigende, maar door
beschaving beteugelde toon van de middelbare mannen uit Kochs vorige romans Het
diner (2009) en Zomerhuis met zwembad (2011). Schijnbeschaving was het, een
korset voor hun agressieve inborst. In de loop van die romans brak de hufter
los.”
Toch is Geachte heer M. geen Het diner 2, ‘niet weer die ‘truc’ met een
latente hufter’. De Veen:
“Cruciaal aan Geachte heer M. is dat de verwachte thrillerachtige roman
eerder een ‘antithriller’ blijkt. [..] De roman leest wel als een thriller – met zinnen vol
voortekenen en onuitgesproken bijbedoelingen. De taal is Kochiaans helder en
pretentieloos; de structuur is die van een plot driven thriller, met
perspectiefwisselingen die het verhaal van verschillende kanten belichten.”
